Σανδαράχη

Πετρώματα με κίτρινη και κόκκινη σανδαράχη (επάνω)
και οι αντίστοιχες χρωστικές (κάτω)

Ορυκτό θειούχο αρσενικό που συναντάται σε δύο χρωματισμούς, κίτρινο και κόκκινο. Η κίτρινη σανδαράχη (orpiment=αρσενικό, As2S3) συναντάται πάντα μαζί με την κόκκινη σανδαράχη (realgar=αραβικά rahj al ghar=σκόνη του ορυχείου, As4S4). Εϊναι αρχαία χρωστική, έχει βρεθεί σε αιγυπτιακά αντικείμενα και αναφέρεται σε ελληνικές και ρωμαϊκές πηγές. Γνωστή από παλία είναι επίσης και η τοξικότητα των χρωστικών που περιέχουν θειούχο αρσενικό. Πρέπει να αποφεύγεται η αναπνοή και η κατάποσή τους.

Δεν είναι συμβατή με χρωστικές που περιέχουν χαλκό (verdigris) και μόλυβδο (λευκό του μολύβδου, κίτρινο μολύβδου-κασσιτέρου) και προκαλεί μαύρισμα των αρχικών χρωμάτων. Η κόκκινη σανδαράχη δεν είναι σταθερή αλλά μετατρέπεται σε κίτρινη σκόνη μετά από παρατεταμένη έκθεση στο φως. Μέχρι πρόσφατα επικρατούσε η άποψη ότι η κίτρινη αυτή σκόνη ήταν κίτρινη σανδαράχη. Αποδείχτηκε όμως ότι πρόκειται για μια άλλη μορφή κρυστάλλωσης της κόκκινης σανδαράχης που ονομάζεται pararealgar. Η ανίχνευση του ορυκτού αυτού σε ζωγραφικά έργα δημιουργεί το ερώτημα αν πρόκειται για προϊόν αλλοίωσης μετά την αρχική δημιουργία του έργου ή αν ο καλλιτέχνης χρησιμοποίησε από την αρχή το pararealgar σαν κίτρινη χρωστική.

David, Α.R, Edwards, H.G.M., Farwell, D.W. and De Faria D.L.A., 2001. Raman Spectroscopic Analysis of Ancient Egyptian Pigments, Archaeometry 43(4), 461-473.