Ο άνθρωπος του Piltdown

Στα 1912, στο Piltdown του Essex, ένας Βρετανός, ερασιτέχνης αρχαιολόγος, ο Charles Dawson (1864-1916), ανακοίνωσε ότι βρήκε τμήματα κρανίου που ανήκει στον υποτιθέμενο Eoanthropus Dawsoni, τον χαμένο κρίκο στην αλυσίδα της εξέλιξης μεταξύ πιθήκου και ανθρώπου. Παρ’ όλο που από την αρχή δημιουργήθηκε έντονη συζήτηση σχετικά με την εγκυρότητα της συναρμολόγησης των ευρημάτων, η καταφανής απόδειξη ότι επρόκειτο για απάτη ήρθε στο φως μόλις το 1953.
Τα ευρήματα αποτελούνται από ένα κρανίο ανθρώπου που έζησε την εποχή του μεσαίωνα, μια κάτω σιαγόνα ενός ουραγκοτάγκου 500 ετών και τα απολιθωμένα δόντια ενός χιμπατζή.
Η πρώτη ένδειξη της απάτης ήταν τα δόντια. Μερικά από αυτά είχαν λιμαριστεί ώστε να ταιριάζουν τα ανοίγματα μεταξύ άνω και κάτω σιαγόνας αλλά και για να αλλάξει το σχήμα τους επειδή τα δόντια των χιμπατζήδων έχουν διαφορετικό σχήμα από τα ανθρώπινα. Τα ίχνη της λίμας ανιχνεύθηκαν στο μικροσκόπιο. Επίσης, τα οστά είχαν πατιναριστεί τεχνητά ώστε να μοιάζουν με αρχαία. Βρέθηκε ότι πλύθηκαν με διαλύματα θειικού σιδήρου και χρωμικού οξέος.
Η δεύτερη ένδειξη ήταν η σχετική τους χρονολόγηση με την τεχνική της απορρόφησης φθορίου. Τα θαμμένα οστά απορροφούν φθόριο από τα υπόγεια νερά που διαβρέχουν το χώμα της ταφής. Όσο περισσότερο φθόριο έχει απορροφήσει ένα οστό, τόσο μεγαλύτερη ηλικία έχει. Φυσικά, η μέθοδος δεν μπορεί να δώσει απόλυτες ηλικίες παρά μόνο να προσδιορίσει αν δύο οστά θαμμένα στην ίδια περιοχή είναι σύγχρονα ή έχουν διαφορά ηλικίας. Η τεχνική δεν έχει μεγάλη ακρίβεια αλλά η διαφορά στην ηλικία του κρανίου και της σιαγόνας επιβεβαιώθηκε και με άνθρακα 14.
Η υπόθεση του ανθρώπου του Piltdown θεωρείται η μεγαλύτερη απάτη στην ιστορία της αρχαιολογίας κυρίως γιατί αποκαλύφθηκε μετά από 41 ολόκληρα χρόνια. Ήταν επίσης πολύ σημαντική γιατί αποπροσανατόλισε τις απόψεις για τη θεωρία της εξέλιξης για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Στη φωτογραφία δίνεται συναρμολογημένο το κρανίο του ανθρώπου του Piltdown από το http://www.detectingdesign.com/earlyman.html.

Το κείμενο γράφτηκε ως συνοπτική απάντηση σε ερώτηση φοιτήτριας του ΤΕΙ ΑΘήνας.

Ο αρπιστής του Metropolitan

Ο Βρεττανός ζωγράφος John Craxton μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας, αμφισβήτησε την αυθεντικότητα μαρμάρινου κυκλαδικού ειδωλίου του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης. Το ειδώλιο που παριστάνει αρπιστή χρονολογείται στα 2800-2700 π.Χ. και εκτιμάται στα 3 εκατομμύρια δολάρια.

Αρπιστές: του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης (αριστερά) και του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (δεξιά)

Ο Craxton, επίτιμος Βρετανός πρόξενος στην Κρήτη, ισχυρίζεται ότι κάποιος βοσκός Άγγελος Κουτσούπης του ομολόγησε ότι εκείνος έφτιαξε το ειδώλιο τη δεκαετία του 40 και το άφησε στο βυθό ποταμού για 6 μήνες για να παλαιωθεί. Του είπε ακόμα ότι η κατασκευή του ειδωλίου του ζητήθηκε από αρχαιοπώλη που ονομαζόταν Ζουμπουλάκης, και ο οποίος του έστειλε φωτογραφίες από τον αρπιστή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα. Οι υπεύθυνοι του Μητροπολιτικού Μουσείου υποστηρίζουν οτι όντως αγόρασαν το ειδώλιο από τον συγκεκριμένο αρχαιοπώλη το 1947 αλλά έχουν "αδιαμφισβήτητες τεχνικές αποδείξεις ώστε να πιστεύουν οτι ο αρπιστής είναι αυθεντικός". Αμφιβολίες για την αυθεντικότητα του αντικειμένου έχουν διατυπωθεί και από τον Oscar White Muscarella, αρχαιολόγο του Μητροπολιτικού Μουσείου, στο βιβλίο του "Lie Became Great: The Forgery of Ancient Near Eastern Cultures" (Εκδόσεις Styx, 2000).

The Sunday Times, Sun 31 Dec 2000. Artist claims “ancient” icon is 1940s fake, p. 8.

...και όλα αυτά συμβαίνουν επειδή δεν υπάρχει τεχνική χρονολόγησης των λίθινων αντικειμένων...