Πράσινη γη

Η πράσινη γη (terre verte) αποτελείται κυρίως από τα ορυκτά σελαδονίτη και γλαυκονίτη, τα οποία δίνουν χρώματα από γαλαζοπράσινο μέχρι κίτρινο-λαδί. Πρόκειται για διοκταεδρικούς μαρμαρυγίες, ο μεν σελαδονίτης πλούσιος σε μαγνήσιο, ο δε γλαυκονίτης πλούσιος σε σίδηρο. Ο γλαυκονίτης είναι περισσότερο διαδεδομένος και εμφανίζει πρασινωπό χρώμα ανάλογα με την κατανομή δισθενούς και τρισθενούς σιφήρου στην κρυσταλλική δομή του. Το όνομά του –γλαυκός- σημαίνει στα αρχαία ελληνικά γαλαζοπράσινος. Βρίσκεται στη φύση σε περιεκτικότητες που σπάνια υπερβαίνουν το 50% ενός κοιτάσματος, οπότε χρειάζεται σειρά διαδικασιών για την εξαγωγή της χρωστικής.

Γλαυκονίτης

Οι πιο γνωστές πηγές πράσινης γης στην αρχαιότητα σύμφωνα με τον Βιτρούβιο και τον Πλίνιο ήταν η Σμύρνη και η Κυρήνεια της Λιβύης. Κατά το μεσαίωνα και την Αναγέννηση, το πιο φημισμένο κοίτασμα πράσινης γης βρισκόταν κοντά στη Verona της Ιταλίας γι’ αυτό και η χρωστική ονομάζεται συχνά πράσινο της Βερόνας (σχεδόν καθαρός γλαυκονίτης). Το κοίτασμα αυτό παρήγαγε χρωστική μέχρι το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Άλλες πηγές πράσινης γης υπάρχουν στην Κύπρο (πολύ καλής ποιότητας) αλλά και χώρες της Βαλτικής, στη Βοημία, στην Κύπρο, Γαλλία, Ουγγαρία, Ρωσία κλπ.
Η πιο γνωστή χρήση της πράσινης γης είναι στον χρωματισμό των προπλασμών (τα κατώτερα χρωματικά στρώματα της σάρκας) στις Βυζαντινές εικόνες, για τα οποία υπάρχουν κείμενα του Αγίου Όρους ήδη από τον 11ο αιώνα.

Hradil, D., Grygar, T. Hradilova, J. and Bezdicka, P., 2003. Clay and iron oxide pigments in the history of painting. Applied Clay Science 22, 223-236.
Thompson, D.L., 1998. Οι τεχνικές και τα υλικά της μεσαιωνικής ζωγραφικής. Εκδόσεις Αρμός, Αθήνα.