Δενδροχρονολόγηση - Η βασική αρχή

Με απλά λόγια, η δενδροχρονολόγηση είναι η χρονολόγηση γεγονότων στο παρελθόν μέσω της μελέτης της ανάπτυξης των δακτυλίων των δέντρων. Κάθε χρόνο ένα δέντρο προσθέτει ένα στρώμα ξύλου στον κορμό του σχηματίζοντας έναν επιπλέον δακτύλιο (κάτω από τη φλούδα). H πρώτη παρατήρηση που οδήγησε στη δενδροχρονολόγηση ήταν το ότι, σε συγκεκριμένα είδη δέντρων, κατά τη διάρκεια χρόνων με μεγάλη υγρασία δημιουργούνται δακτύλιοι με μεγάλο πάχος ενώ κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων οι δακτύλιοι είναι πολύ στενοί. Στο Σχήμα 1 δίνεται η εγκάρσια τομή ενός κορμού λευκού έλατου (Abies concolor) από την Καλιφόρνια που κόπηκε το 1981. Παρατηρείστε τον πολύ στενό δακτύλιο (5ος από το εξωτερικό) ο οποίος αντιστοιχεί στη χρονιά 1977 και υποδεικνύει την ξηρασία που επικράτησε τη χρονιά αυτή. Για να μην υπεραπλουστεύσουμε την ερμηνεία διαμόρφωσης των δενδροδακτυλίων αναφέρουμε ότι υπάρχουν άλλοι 17 λόγοι για τους οποίους ένας δακτύλιος μπορεί να έχει μικρό εύρος.

Σχήμα 1. Λευκό έλατο (Abies Conoclor) από την Καλιφόρνια που κόπηκε το 1981. Με αστεράκι σημειώνεται η χρονιά 1977 κατά την οποία επικράτησε ξηρασία και έτσι ο δακτύλιος που σχηματίστηκε είναι στενός

Τα δέντρα σε μια συγκεκριμένη κλιματική περιοχή επηρεάζονται όμοια από τις ετήσιες κλιματικές αλλαγές, οπότε τα πάχη των δακτυλίων τους αναμένεται να κυμαίνονται αντίστοιχα. Μπορούμε δηλαδή να ταιριάξουμε αυτές τις διαδοχές δακτυλίων ανάμεσα σε δύο δέντρα και να αντιστοιχίσουμε σε αυτές συγκεκριμένη ακολουθία ημερολογιακών ετών (Σχήμα 2). Με τον τρόπο αυτό, αν συγκρίνουμε ένα άγνωστης ηλικίας ξύλο με κάποιο γνωστής ηλικίας και ταιριάξουμε τους δακτυλίους τους, μπορούμε να υπολογίσουμε την χρονολογία κοπής, του άγνωστης ηλικίας δέντρου (Σχήμα 3). Η δενδροχρονολόγηση είναι η μόνη αρχαιομετρική τεχνική που μπορεί να δώσει αποτέλεσμα με ακρίβεια έτους ή καμιά φορά και μηνών.

Σχήμα 2. Συνταίριασμα (διασταύρωση) σειρών δακτυλίων σε δύο δείγματα βελανιδιάς.
Σχήμα 3. Διαγραμματική απεικόνιση της βασικής αρχής της δενδροχρονολόγησης

Η διασταυρωμένη χρονολόγηση είναι η θεμελιώδης αρχή της δενδροχρονολόγησης. Ο ερευνητής πρέπει να επιβεβαιώσει ότι οι δακτύλιοι από δύο ή περισσότερα δείγματα σχηματίστηκαν τον ίδιο χρόνο. Η απλή απαρίθμηση δακτυλίων δεν επαρκεί, ούτε και μια απλή καταγραφή της αλλαγής του εύρους των δακτυλίων. Για να αποφευχθεί η πιθανότητα τυχαίου ταιριάσματος, ο δενδροχρονολόγος προσπαθεί να συγκρίνει δείγματα με 100 τουλάχιστον δακτυλίους.